dinsdag 31 mei 2016

Jacobus Bellamy -- Kusje

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
literatuurgeschiedenis.nl
dbnl









Kusje

‘Gij zijt toch immer lastig!
Gij wilt gestadig kussen! -
Wat doet toch al dat kussen?
Wat wil dat toch beteeknen?’
Zo sprak mijn schone Fillis,
En keek met donkere ogen,
En wendde ’t hoofd ter zijde.

Ik greep haar lieve handjes,
En zei: mijn dierbaar meisje!
Mag ik u dan niet kussen!...
Zij schudde ’t hoofd en boog zich,
En drukte met haar lipjes
Mij zachtjes op de wangen.

Zij sloot mij in heur armen,
En zei: ‘wat is een kusje? -
Wat wil het toch beteeknen?’

Mijn allerliefste meisje,
Het is de taal der liefde.
Zo dikwerf onze lippen
Zich kussende verenen,
Dan denk ik: Liefste Fillis,
Gelijk ik met mijn lippen
Thans aan uw mondje kleve,
Zo, Liefste, is ook mijn leven
Verbonden aan het uwe.

Zo vaak ik u dan kusse,
Gevoel ik, meer dan immer,
De banden onzer liefde.
Dit alles, schone Fillis,
Dit alles zegt een kusje!


Jacobus Bellamy (1757-1786)
Gezangen mijner jeugd (1782)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 30 mei 2016

Michaël Vandebril -- Refrein voor een stad

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
npe
versopolis
leest voor








Refrein voor een stad


in een stad die dichters zuigt
tot zachte geraamtes glijd ik

met de snelheid van een luipaard
langs warme natte tuinen waarin stenen

pauwen en paden zich als draden
gedragen van een cocon

langzaam opgegeten door struiken
en kruinen en het tergend trage

zwellen van schelpen in het vijverwater
slechts een voorbode

van grotere tuinen waarin stenen
pauwen en paden zich als stralen

gedragen van een zon
langzaam opgezogen door struiken

en kruinen en het tergend trage
zwellen van schelpen in het vijverwater

slechts een zucht
van andere tuinen waarin stenen

pauwen en paden zich als deining
gedragen van een bron

langzaam opgedronken door struiken
en kruinen en het tergend trage

zwellen van schelpen in het vijverwater
slechts een zweem de stad kleedt

dichters in doorzichtig vel
ik leef hoog boven de tuinen

met de gratie van een zwaluw
en zie straten van geluk


Michaël Vandebril (1972)
uit: New Romantics (2016)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 29 mei 2016

Jan Pieter Heije -- Verdrinken

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
kb
graf








Verdrinken

ô Diepe zee, ô wijde plas!
Wat ligt er in uw golven
Al menig-een bedolven!...
Maar toch! - hoe groot het aantal was
Van hen, die in Uw' afgrond zonken,
Toch zijn er vrij wat méer verdronken
In 't klein jeneverglas.

ô Diepe zee, ô wijde plas!
Wie in Uw' vloed moest sneven,
Weet, dat zijn dood en leven
Toch in de hand des Heeren was! -
Maar wie zegt, in Wiens hand zij zonken,
Die in het helsche vocht verdronken
Van 't klein jeneverglas!


J.P. Heije (1809-1876)
uit: Al de volksdichten, deel 2 (1865)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 28 mei 2016

Ellen Warmond -- Changement de décor

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

kb
wikipedia
dbnl
wat gedichten
npe








Changement de décor

Zodra de dag als een dreigbrief
in mijn kamer wordt geschoven
worden de rode zegels van de droom
door snelle messen zonlicht losgebroken

huizen slaan traag hun bittere ogen op
en sterren vallen doodsbleek uit hun banen

terwijl de zwijgende schildwachten
nachtdroom en dagdroom haastig
elkaar hun plaatsen afstaan
legt het vuurpeloton van de twaalf
nieuwe uren bedaard op mij aan


Ellen Warmond (1930-2011)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Bernard Verhoeven -- Andante cantabile

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

p&p
wikipedia
dbnl









Andante cantabile

Schepen hebben zich verkozen
om met zachtgeblazen zeilen
in een droomerig verpoozen
op het water te verwijlen.

En de luwgezinde winden
als zachtmoedige gespelen
komen om de welbeminde
witte lammeren te streelen,

lammeren die spelegrazen
in de zilte blanke zoomen
sidderende schuimen wazen
aan de rand der waterstroomen.

Aan zijn grijzen droom onttogen
is het eeuwige verlangen
zorgeloos met blauwe oogen
in dit aardsche spel gevangen.


Bernard Verhoeven (1897-1965)
uit: Maskers (1937)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

donderdag 26 mei 2016

J.H. Leopold -- In tere schaduw zilverblauw

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

kb
wikipedia
dbnl
coster-huis
letmus









In tere schaduw zilverblauw
sloegen witte wieken en een gerucht
voer om; er werd een grote zucht
gewekt, een wensen, dat ver weg wou.

Gij en ik, o wij gaan wel trouw
samen, wij vliegen uit in éne vlucht
en laat het zijn naar het ver gehucht
van mijne ziel en gaan wij gauw.

Dat ligt in de bergen, men vindt het nauw,
wijkende in de lentelucht,
schuchter de huizen, zonder gerucht
in tere schaduw zilverblauw.


J.H. Leopold (1865-1925)
uit: Verzen (1913)





Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 25 mei 2016

Maarten van der Graaff -- Lijst met rituelen

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* website
* poetry
* clip
* npe


Foto: Daniel Webb







Lijst met rituelen
Voor CAConrad


Overgiet een grijze Kadett met cognac.
Ga in de grijze Kadett naar Umbrië.
Stap in Umbrië uit de Kadett.
Begraaf een gedicht van Pasolini
onder een kurkeik of een jeneverbes.

Er blijft iets ongezegd.
Vernietiging heeft ons gekozen,
vernietiging heeft zich geopend.

Overgiet de grijze Kadett met siroop.
Reis in de grijze Kadett naar een loofbos.
Voer daar de leer- of werkstraf uit
van een vreemde.
Begraaf een gedicht van Dickinson.

Vernietiging heeft ons gemaakt.
Kom klaar in een pretpark.

Teken een cirkel op de serre
van een politicus.
Ga naar het stadskantoor
en leg je onder een klok op de grond,
met je voeten naar Kaapstad.
Lees de gedrichten van Snoek.
Verbrand drie dagen later
een zijden voorwerp.

Vernietiging gaat in ons op.

Omklem Pascal en het Kussenboek,
wandel een kerk in.
Denk aan het boerenleven.
Schrijf iets over de geur van religie,
het middenklassegeloof van je ouders.

Vernietiging is onze mondigheid.

Wacht tot je psycholoog op vakantie is.
Zet een tent op in haar tuin.
Ga in een vaalgeel gewaad in de tent zitten.
Neem een vel papier en noteer de titel
Civiele liederen.
Schrijf drie dagen lang civiele liederen.
Gebruik deze regels:

Er is geen eenheid in de riten van mijn massacultuur.

De geschiedenis laat mij blind achter.

Kom zonder gewaad de tent uit.
Ruik de ochtendlucht.
Ontmenselijk jezelf: trek vulgair
en fluitend de stad in.


Maarten van der Graaff (1987)
uit: Dood werk (2015)








Met korting naar Poetry!


= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Met korting naar Poetry

•• Met korting naar Poetry! Van 7-11 juni wordt in Rotterdam voor de 47ste keer het Poetry International Festival gehouden. U kunt gebruikmaken van een speciale korting en betaalt per avond € 10 i.p.v. € 15. Bekijk hier het programma en bestel hier kaarten voor de openingsavond, of bestel hier kaarten voor de overige avonden – in beide gevallen met kortingscode poetry5.

Het festival vindt voor het grootste deel plaats in het Ro Theater, met voordrachten, interviews, masterclasses en crossovers van poëzie met film, kunst, muziek en strips. Het festivalthema is ‘Newspeak’.

dinsdag 24 mei 2016

Willem Wilmink -- Kruidenier Niessink schepte met gemak

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* wikipedia
* kb
* dbnl
* leestafel








• Onlangs verschenen: Handig literatuurboek – voor mensen met meer verstand dan opleiding, een door Guus Middag bezorgde keuze uit de stukken die Willem Wilmink schreef – met veel liefde, enthousiasme en kennis van zaken – over boeken en schrijvers.



Kruidenier Niessink schepte met gemak
enorme slierten zuurkool in een zak.
Hij gaf mijn buurmeisje en mij een keer
plaatjes cadeau, doorzichtig en heel teer,
het ene rood, het andere groen. Of blauw?
Op beide plaatjes stond een boerenvrouw,
trots, in zowat dezelfde keuken, maar
legde je die plaatjes op elkaar,
dan werd het één tafereel, zo echt, zo diep,
alsof je zelf dwars door die keuken liep.

Geschiedschrijvers blijven datzelfde doen:
steeds een nieuw heden op het oude toen,
en het verleden wordt zo klaar als glas
en dieper dan toen ’t zelf nog heden was.
Men varieert de plaatjes eindeloos:
Romeinen, Grieken, ridders, farao's,
of, ’t allermooiste toch, de eigen jeugd,
waarvan ons misschien nog wel veel meer heugt
dan er ooit was, in ’t wijde vergezicht
van de ene prent die op de andere ligt.


Willem Wilmink (1936-2003)
uit: Javastraat (1993)








Met korting naar Poetry!

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 23 mei 2016

Arthur van Schendel -- De Nederlanden (fragment)

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

stichting
dbnl
wikipedia
bwn








• Over de vreemde lijstjes van Arthur van Schendel.



De Nederlanden (fragment)

Aanschouw den grond gerezen uit het water
Door ongestuim der stroomen aangeslibd,
Teruggeworpen door de macht der baren,
In regens kil van grauwe kim tot kim,
Maar groenend reeds van het ontkiemend leven
En witte vogels staan er aan den rand
Der wijde vlakte onder wolkgevaarten.
De golven spoelden voort in wilde vlagen
Zandbank na zandbank op, het wakke strand,
De duinen smetteloos in hun gedaante,
De wolken voeren voort over moeras,
Verzinkend duister drasland, bar en schamel,
Getijden door van storm en stapels schots,
De vlakte bleef, herrezen uit het water,
En groende weer in stralen van de zon.
Een bot, een kikvorsch en een ooievaar,
Dat waren de eerste schepsels hier geschapen,
Wat wier en kroos en rusch, een dotterbloem
De voorboden van bloei die in de gaarden
En weiden eens vol weligheid zou staan,
Zoo lag die lage grond, eenzaam in nevel,
Geluidloos dag na nacht en jaar na jaar.


Arthur van Schendel (1874-1946)
uit: De Nederlanden (1945)








• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 22 mei 2016

Froukje van der Ploeg -- Opslagruimte

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
vertelt over haar werk
nieuw amsterdam
meander









Opslagruimte

Je weet toch dat niemand zo’n hoeveelheid
geheimen aankan zonder dat er iets uit sijpelt
of een deel van je persoonlijkheid verandert
er is maar zo veel te verbergen achter
de bewegingen van elke dag, eerst zijn er berichten
of een gesprek dat je niet vertelt en later delen
van een dag, uren in een nacht, zijn stem blijft hangen
in je hoofd terwijl je een huis aanzet, voer in bakjes
melk in bekers, je went aan nieuwe waarheden, schuift
een filter over de feesten waar je danst, diners
waar je toch niet was, het geeft spierpijn
in je lichaam, maar ook dat went en zo schuift
het steeds meer, schuiven stapels polaroids
over elkaar tot je alleen het beeld onthoudt
dat op dat moment boven ligt.


Froukje van der Ploeg (1974)
uit: Dit is hoe het ging (2016)








• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Piet Gerbrandy -- Beginnen de dagen met misthoorns en vochtige kranten

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* kb
* dbnl
* wikipedia
* atlas contact
* Voegwoorden (verzamelde gedichten)







• In de nieuwe Meander een interview met Piet Gerbrandy, en drie gedichten.





Beginnen de dagen met misthoorns en vochtige kranten.

Fietsen de zonen stug vlakke landschappen in
     door felle regens beregend.
Hangen de naakten blauw op zolders van instituten
     tieten omfloerst ongeharst in maanlicht hun flanken.

Drogen op schappen van muffe depots
     prijsbanden door spinnen omsponnen.
Trekken krom in hun hoezen de stelen van onbespeelde
     bouzouki’s hun snaren geroest en bestoven.
Winnen in afgelegen chateaux grand cru’s ongeopend
     oneindig aan geest en mysterie.

Boven ijsland krult zich een depressie.
In ver noordwest verzamelen wolken massa.
Baren denken vlokken schuim te scheppen.


Vangen de schotels hun baaierd aan nimmer te lezen berichten.
Frezen de aannemers gleuven voor koperen buizen
     in huizen om krimpende kernen.
Nietsen de meisjes verveeld en op afroep beschikbaar.

Lezen de vaders voorbarig zich in
     in dementie grafrechten erfpacht.
Zogen de moeders hun doden.

Dekken de nevels nog zaadloze voren in denkbare droogmakerijen.


Piet Gerbrandy (1958)








• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 21 mei 2016

P.C. Hooft -- Sonnet

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* wikipedia
* dbnl
* gedichten, tonelstukken en brieven









• Vandaag in 1647 overleed P.C. Hooft.


Sonnet

Wanneer, door 's werelts licht, de blindtgebooren jongen
Gesicht vercreech, hij stondt verwondert en bedeest,
Beweging, verwe, stal van plant, van mensch, van beest
Verbluften sijn gedacht, en lieffelijck besprongen,
    Voort Sloten, toorens schier ten hemel hooch gesprongen
Het tijt-verdrijf van 's menschen onderwind-al-geest,
Maer den sienlijcken God de schoone Sonne meest;
Sijn tonge sweech, t gemoet dat riep om duisent tongen.
    Even alleens, Mijn Licht, wanneer ghij mij verschijnt
En dat mijn Siel, ontdeckt u siels cieraden vijndt
Die 't ooge mijns gemoets, dat t haerwaerts streckt, gemoeten,
    Soo swelt mijn hart van vreucht en van verwondring diep
En dancke tegens u, en tegens die u schiep,
Tot dat het berst en valt gebroocken voor u voeten.


P.C. Hooft (1581-1647)








• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

vrijdag 20 mei 2016

Ruth Lasters -- Verder

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
wikipedia
wat gedichten
poetry









Verder
                                                               voor F.

Als verdergaan onmogelijk lijkt, kies dan één enkel
verdergaan, één heerlijke

hardnekkigheid, desnoods om drie uur elke nacht spuitwater
horen stukknappende bellen, een soort sterrenluisteren
in plaats van sterrenkijken. Als verdergaan onmogelijk

is, kies dan één teruggaan naar een toen dat alle ooits
die je beloofd waren plots nu werden, misschien wel naar
die ochtend dat ambitie och, wat willen groeien met

je was als grauwe schimmel doorheen
brood.


Ruth Lasters (1979)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 18 mei 2016

Astrid Roemer -- Twee gedichten

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
pc hooftprijs
vn









god!
Dan is er
jouw huid
die mij omwikkelt
om het ijs te weerstaan
in de heetste tijd als vragen
bijten verder dan mijn lijf een oorlog woedt:
{Hier Hamster Ik & Daar Honger Jij)
oergrond met aanraakbaarheid
her-inner, besnuif, oprisp
overvloed in-der-tijd! In die vloed vecht
vecht om Droog te zijn en Vaardig voor het brood
de vis, de mandarijn dagelijks worteldromen
mij niet laten, voetvrij
wentel-wentel kluisters
in en uit voorzichtig
mijn huid brandt
van licht: (De Zon Is Van Mij!)



ik wacht bij de surinamerivier
waar lucht en licht in water hangen
zee en rivier elkaar ontvangen eb en vloed
golven van verlangen. Ik wacht adem met deining
van troost water zucht over mijn gezicht waarheid van zijn
tussen lucht en mij. Ik wacht afval met mij sputum wordt
golf wordt rimpel mijn gezicht! Ik wacht regen wordt
vloed en overspoelt mij zie zon noch sterren
heb geen gezicht. Ik wacht water trekt weg
rivier verlaat mij poel van botten
staart mij aan: WAAR BEN JIJ!?

ik wacht aan het noordzeestrand


Astrid Roemer (1947)
uit: En wat dan nog. Liederatuur (1984)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

dinsdag 17 mei 2016

Peter van Lier -- Dit is de stad der dingen

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
npe
dbnl
ipoetry


foto: Machteld van Buren






Dit is de stad der dingen,


maar vergis je niet: soms is het hier een drukte vanjewelste,
wordt het hele blikveld ongegeneerd benut door leven, het bankje
weet ervan: deze week voelde het

                een gewezen boer

aan een leven werken zonder vee: met de vaart voor ogen weer
karaktervol leren spugen ten teken dat het goed zat in de kop
en daarbuiten, terwijl

                een troep spreeuwen

zich verwachtingsvol formeerde aan hun voeten, met in maten
en vormen omgeschoold kijken, weg van de natuur. En beleefde
er met

                een administratief medewerkster

de volstrekte liefde: zonder cijfers in het hoofd absoluut
horizontaal, en dat mocht de hele omgeving weten, gelukkig
ook

                de beleidsmaker

die aan de overkant met uitzicht woont om dragende
strategie te ontwikkelen voor nog jaren profijt, misschien
zelfs voor

                de reu

die als laatste gebruiker wiebelig een lichte ontwrichting
deed voelen, met krak. En om de twee weken natuurlijk de
onderhoudsploeg weer: druk doende.


Peter van Lier (1960)
uit: Laaglandse remedies (2016)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 16 mei 2016

Ed. Hoornik -- Ik ben de kleine dochter van Jaïrus

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
bwn









Het Bijbelboek Marcus over het dochtertje van Jaïrus.


Ik ben de kleine dochter van Jaïrus.
Ik lig hier op een veel te grote baar.
De dood zit in mijn ogen en mijn haar,
dat, nu de krul eruit is, zonder zwier is.

Ik mis mijn pop, die nu zij niet meer hier is,
slaapt als ik slaap, de vingers in elkaar.
Ik weet dat twee en twee te zamen vier is,
maar nu ik dood ben, is dat niet meer waar.

Waarom had ik daarstraks ook weer verdriet?
Er zou een man die toveren kon, komen,
mij beter maken, maar toen kwam hij niet.

De mensen op het dak en in de bomen
gingen naar huis, maar ik blijf van hem dromen.
Morgen ben ik de eerste die hem ziet.


Ed. Hoornik (1910-1970)
uit: Het menselijk bestaan (1952)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

N.E.M. Pareau -- Idylle

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
wikipedia
historici.nl
xxviii sonnetten (pdf)









Idylle

Een middag zag ik, d' al te felle zon ontkomen
vanuit het bosch den neergelegen herdersjongen;
de lauwe zwoelte had in sluimering bedwongen
zijn jeugd. En op het weiland dansten reien gnomen
van dotterbloem bekranst. Hun zwakke stemmen zongen
veel liederen; soms slopen elfen door de boomen
en staarden op den knaap terneer, tot in zijn droomen
een zucht haar vluchten deed in ongemeten sprongen.

Plots zwijgen zij. Daar treedt van uit den waterstroom
de kleine beekgodin. Wit is heur kleed; zij ziet
den poveren knaap en nadert zacht den weidezoom.
Haar oogen lichten blauw, wanneer zij staat en loom
zich neerbuigt op de knie. De knaap verroert zich niet
wanneer zij 't voorhoofd kust, en met een glimlach vliedt.


N.E.M. Pareau (1906-1981)
uit: XXVIII sonnetten





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 14 mei 2016

E. du Perron -- De vooruitgang

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
E. du Perron Genootschap
Cultuurarchief
dbnl








Vandaag in 1940 overleden E. du Perron en Menno ter Braak.



De vooruitgang

Zij komen los en niets zal hen weerstreven:
van de paleizen kraait hun rode haan,
uit alle krotten bloeit een rode vaan,
de burgers smelten en de goden beven!

Voor zoveel botten, spieren, zweet, ruim baan!
Dit is de mensheid, aan zichzelf ontheven;
wie nu niet sterft, ontvangt het nieuwste leven;
zij zijn de wereld, niets kan hen ontgaan!

En uit hun vrouwen met cementen kaken
komt (vide Marx) dan nog de Nieuwe Mens,
wel met een sexe, een soort van ziel, een pens -
maar gelijkvormig zullen zij hem maken!

Tot in de brij van 't kollektief gedrens
de neo-burgers revolutie braken.


E. du Perron (1899-1940)





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

donderdag 12 mei 2016

Horatius -- De dichter als vakman

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* wikipedia
* citaten
* oudheid.be








Uit Piet Schrijvers’ pas verschenen vertaling van het lange gedicht de De dichter als vakman van Horatius.



De dichter als vakman

[...]

De dichters dienen of het nut of het vermaak,
of willen stichten en vermaken tegelijk.
Wat ook je boodschap is, wees kort, zodat het publiek
je woord snel vat en trouw bewaart: een volle geest
is een vergiet voor elke overbodigheid.
Laat fictie, voor vermaak bestemd, waarschijnlijk zijn;
een drama moet geen credo eisen voor elk plot
en trekt uit Lamia's volle buik geen levend kind.
Een niemendalletje irriteert de ouderen,
de jeunesse dorée verwerpt hautain een zwaar gedicht.
Wie het nut met het plezier verbindt, wint ieders stem
want hij vermaakt en hij vermaant het lezersvolk.
Zo'n boek maakt handelswinst, zo'n boek gaat overzee,
verlengt voor een bekend auteur de levensduur.

[...]

Als een schurftige melaatse of geelzuchtpatiënt,
of als een door Diana gestrafte maniak
wordt een waanzinnig dichter vermeden en geschuwd
door kenners; kinderen jagen argeloos hem op.
Wanneer hij zwervend zijn verheven verzen braakt
en, als een vogelaar gespitst op mereltjes,
in een put of kuil valt, laat er dan, ook al blijft hij
schreeuwen om hulp, geen mens zijn die hem redden wil.
Als iemand toch te hulp schiet met een touw, zeg ik:
'Misschien heeft hij zich welbewust omlaaggestort!
Het levenseinde van de Sicilische poëet
zal ik vertellen: strevend naar onsterflijkheid,
aan goden eigen, sprong Empedocles koelweg
de hete Etna in. Zeg, mag een dichter doodgaan,
een man tegen zijn zin te redden is een moord!
Het is niet de eerste keer; al trek je hem eruit,
een fameuze dood verlangt hij toch als Übermensch.
Waarom hij altijd verzen schrijft is onbekend.
Heeft hij zijn vaders as bepist? een heiligdom
geschonden? Dwaas is hij hoe dan ook. Als voor een beer,
die de tralies van de dierenkooi versplinterd heeft,
neemt kenner en leek de vlucht voor een smakeloos auteur,
want wie hij in zijn klauwen heeft, die leest hij dood:
de vampier laat pas los als hij vol is met bloed.'


Horatius (65-8 v.Chr.)





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 11 mei 2016

Karel van de Woestijne -- De bruid zegt

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
bloemlezing









De bruid zegt:

Hoe wordt mijn lippe week
van honig-smaak?
- 't Is of 'k met tanden-reek
uw tanden raak...

Hoe zijn uw ogen klaar
van vreemde schijn!
'k Zie er me lévens-waar
spieglend in zijn...

'k Hou mijne leden, als
ware ik beschaamd...
- Uw adem, om mijn hals,
die zoelig aêmt...

...'k Voel me zo vreemd, - zo vreemd
bevángen zijn...
Uw stille stemme fleemt
als zoete wijn.


Karel van de Woestijne (1878-1929)





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Aly Freije -- Zij vervoegt de klei

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
in de knipscheer
ipoetry
wikipedie









Zij vervoegt de klei*

Scheuren trekt ze in de klei, demonteert haar meisjesjaren
onderzoekt gedachtekieren, kneedt woorden, bergt
geheimen op, kan er zomaar tussen vallen

diep zijn de sporen die de vader met rechte hand
haar jeugd in ploegt, hij wijst haar het eerste groen
van wintertarwe, bij God, over de dijk komen alle lijnen samen

hij legt haar languit in de voren, van dichtbij ziet ze
barsten, lieveheersbeestjes ontvouwen vleugeltjes
van glas, zij wil op blote voeten over stoppelvelden rennen


bij schemer is zij soms te zien met wilde eenden, ze glijden
samen door de klei, glippen sloten in, zoeken bodems af in kopstand

waar de boer onafgebroken zijn lijnen trekt, waggelt
ze achter hem aan, vindt koppig zijn grote hand terug
kneedt de klei in nieuwe vormen.


* Bij boerderij in de Hoekse Waard, voor G.B.


Aly Freije (1944)
uit: Door het vanggat (2016)





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 9 mei 2016

Paul van Ostaijen -- Vergelding

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
nagelaten gedichten
deel uit 'Bankroet Jazz', naar een scenario van Van Ostaijen






Honderd jaar geleden verscheen Paul van Ostaijens Music Hall.



Vergelding

Ik ben gelukkig wijl ik mezelf 'n ander mens heb gevonden
Die mij tot nog toe als een onbekende was;
Hij heeft geleefd ver weg en komt nu ongeschonden
Te voren in de Herfst, die voor mij als de schoonste Lente is.

Niet lang geleden
Was 'n volmaakt septies man te worden, mijn ideaal;
Alle hartstocht vergeten,
Het leven kalmpjes wegen en meten,
Zijn enkel serebraal,
En als 'n oud man, geheel bewust,
Doden elke woeste levenslust.

Dikwels heb ik tot mezelf gezegd:
Paul, je weet, het leven is niet goed, het is niet slecht,
Het is slechts gewoon, gewoon door en door,
Als het werk op je kantoor.

Je moet niet veel van het leven verwachten,
Je moet ook niet naar dood-zijn trachten,
Heel gewoon, zonder slag of stoot,
Zonder dat je geleefd hebt, komt de dood.

Maar het leven heeft als 'n moeder, goed,
Een hoorn van ik-weet-niet-wat-overvloed
Over het hart van de verloren zoon
Gestrooid, - zijn ondankbaarheid ten loon.

Ik ben zó blij, ik weet niet wat ik doen moet,
Het is Herfst, en 't is mij of ik slechts kende
Het eerste stralen van een nieuwe Lente
In 'n tere, gele gloed.
Ik zou willen lopen en elk mens
Die voorbijkomt, door de lens
Van mijn geluk doen kijken.

Ik ben zó blij, wijl het leven
Mij ook gegeven
Heeft de korte angst van 't pijnlik wachten
Op de welbeminde. En dag op dag,
Die 'k vroeger vlieden zag
In dor' eentonigheid, wordt tot 'n schaterlach:
Zonnebundels van geluk.

[27-28 November 1915]

Paul van Ostaijen (1896-1928)
uit: Music Hall (1916)





• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 8 mei 2016

Willem de Mérode -- De nieuwe knecht

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
website
dbnl
graf









De nieuwe knecht

Zwijgend taxeert de boer den knecht!
Armen en beenen lang en pezig;
Groothandig; borstkas iets te vleezig;
De schouders knoestig; scherp en recht
De kop, met, als een vrieslucht fel,
Blauwe oogen; neus smal; haren hel;
Ooren ver van het hoofd gebogen;
En door de lippen, dun en rood,
Wordt zoo wild adem ingezogen,
Dat ’t bloed hem naar de wangen schoot.

Hij wees het span, en zeide: ploeg!
De jongen, met een kort zacht tjoeken*,
’t Was of hij streelde en of hij sloeg,
Bedwong de ruinen èn het veld.
En ziende dit gerecht geweld,
Begon de boer voldaan te roepen.
En vreugdevol en vastbesloten
Klapten hun handen in elkaar.
En eensgezind heeft ’t zwoegend paar
Het moeizaam akkerwerk genòten.


Willem de Mérode (1887-1939)
uit: Tusschen ploeg en sikkel (1936)



* tjoeken = trekken, rukken


• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 7 mei 2016

Freek van Leeuwen -- De moeder

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

bwsa
dbnl
'Ruitentikkers' (gedicht)









De moeder

Ik heb je niet gewild, aan mij heeft 't niet gelegen
Dat je gestalte en vorm en 't leven hebt gekregen.

Ik heb je weggevloekt en in gedacht
Zag 'k jou en mij al drijven in de gracht.

Maar toen je losbrak in een roode vloed van pijnen
Voelde ik ál haat en bitterheid verdwijnen.

Je was zoo klein -- en in een felle dorst
Stak je je armpjes uit en tastte naar mijn borst.

Nu lig ik moe en 'k ben zoo stil en trotsch
Alsof jij Jezus was en ik de Moeder Gods


Freek van Leeuwen (1905-1968)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

vrijdag 6 mei 2016

Gerrie Knetemann -- Masseurs

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia










Masseurs

Hij wrijft ze zachtjes aan, de benen
Glijdt iets harder langs glad geschoren schenen
Even knijpen hier, even schudden daar
Aandacht geven doet wonderen, echt waar

Het hoofd zit aan het lichaam vast
Voor renners vaak een ondraaglijke last
Even schudden hier, even knijpen daar
Zo snel ben je met het hoofd niet klaar

Wrijven, kneden en masseren
Dat is allemaal te leren
Het hoofd dat moet je eens proberen

Er zijn hele slechte, en ook hele goede benen
Komt dat nou echt allemaal vanuit hun tenen?

De echte macht zit tussen de oren
Als je bij de winnaars wil behoren


Gerrie Knetemann (1951-2004)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Michael Tedja -- Waarde

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
ijzer
vice









Waarde

Het bewijs, het tegendeel
dat tot leven kwam reisde.
Ik was er een mee, een geheel
dat ik zelf neerzetten kon.

Toen zag ik de groep staan.
Die was wat het was: zij
die terug wilden naar hoe het was.
Ik dacht dat die op zich stond.

Het beste dat er was voordat het
een en al kern werd. Ooit, ja.
Ik was er solitair mee, totdat
de regen tegen het raam kletterde.

Op de achtergrond
waren kinderen bewegingen
aan het tellen. Basketballers
sprongen naar een hoop.

Het water was vloeibaar.
Door de kou werd het ijs.
Door de zon weer vloeibaar.


Michael Tedja (1971)
uit: Regen (2016)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 4 mei 2016

Gerrit Komrij -- De demon

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

het komrijk
wikipedia
dbnl
weblog
in beeld
herdenking





'De demon' werd 4 mei 2001 door Gerrit Komrij (toen Dichter des vaderlands) voorgedragen tijdens de herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.



De demon

Het is een sport om met gestrekte vinger
Te wijzen naar de goeden en de kwaden.
Ik houd het liever bij de binnendringer
Die in mij zelf verlangt naar euveldaden.

Twee zielen huizen in ons en ze heten
Ons meestal-kwade en soms-betere ik.
Ik hoor ze altijd. In mij woedt hun vete.
Straks klopt de demon weer. Vrees ik zijn tik?

De vrede om ons is maar schijn van vrede.
Ons eerste ik voert oorlog met ons tweede,
Ik word zó weer de ander die ik ben.

Zolang ik mijn gehate ik maar kén
En in de gaten houd ben ik niet bang.
Elk uur van lauwheid is een uur te lang.


Gerrit Komrij (1944-2012)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

dinsdag 3 mei 2016

Eric van Loo -- De lege stad

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
interview










De lege stad

Toen de laatste razzia door Rotterdam
raasde was mijn vader zestien jaar
en vijf maanden. Nog net te jong
voor de Arbeidseinsatz.

Ik stel me de lege straat voor,
het geluid van laarzen in de kamer.
Een soldaat spuugt op zijn persoonsbewijs,
Steh' auf! Je ziet er jong en sterk uit.

Ik stel me voor, nee dat lukt me niet,
dat deze regels niet door mij –
zoals zoveel bladzijden onbeschreven,
zoveel levens afgebroken


Eric van Loo (1957)
uit: De regels van het spel (2016)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 2 mei 2016

Hans Warren -- Liggend in de zon

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
dbnl
wikipedia










Liggend in de zon

De liefste sluimert naast mij in het kruid.
Onder mijn arm door lig ik naar haar te staren.
Soms laat de wind haar zachte lange haren
strelen over mijn rug, mijn naakte huid.

Ik luister naar het ijl ruisend geluid
– mijn adem gaat in rythme met de hare –
naar het verre doffe bruisen van de baren
en naar een wulp, die schor, weemoedig fluit.

Er ligt een wijding over het ongerepte land.
Het is te stil om veel en snel te praten,
enkel een zoen, heel vluchtig op haar hand.

De zilte schorren en het wijde zand
zijn aan ons twee alleen overgelaten.
Er is geen einder en geen overkant.


Hans Warren (1921-2001)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 1 mei 2016

Henriette Roland Holst-van der Schalk - O socialisme, nu moet ge weer leeren

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
iisg
schrijversprentenboek
Duitse vertaling







In 1942 probeerden de Nederlands nationaalsocialisten zich onderstaand gedicht ‘toe te eigenen’. Uiteraard zeer tegen de zin van Roland Holst. Lees er hier meer over.


O socialisme, nu moet ge weer leeren
te buigen voor een innerlijke macht
en thuis te raken ook in andre sferen
dan die, waarin g'uw groot werk hebt volbracht.

Nu moet g'u gaan bezinnen op de jaren
toen ge nog enkel een gedachte waart,
terugvinden den toon en de gebaren
van toen ge zwierft, een balling, over d'aard.

Ge moet inkeeren tot uw oorspronge' en
heenbuige' over de bronnen van uw wezen,
dáárvan te drinken, al 't and're vergeten

Ge moet vullen Uw uitgeputte longen
met zuiverder lucht dan die van de heeten
rumoerge steden: dan zult ge genezen.


Henriette Roland Holst (1869-1952)
uit: Vernieuwingen (1929)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Adriaan Venema, uit 'Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie'

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

Uit Schrijvers, uitgevers en hun collaboratie van Adriaan Venema.

Een van de opvallendste staaltjes van nationaal-socialistische annexatie van een Nederlands auteur betrof Henriëtte Roland Holst. Ronald Spoor heeft deze affaire uitvoerig onderzocht in Het Oog in 't Zeil. Tot tweemaal toe hebben de aanhangers van de Nieuwe Orde een poging gewaagd de dichteres voor hun karretje te spannen door buiten haar medeweten werk van haar te gebruiken, daarbij de suggestie wekkend dat zij overgelopen zou zijn naar het andere kamp. Het Nederlandsche Arbeidsfront publiceerde het gedicht, dat begon met de regels ‘O socialisme, nu moet ge weer leeren’ op een affiche dat in de kantoren van het Arbeidsfront zou worden gehangen. Het was een gedicht dat oorspronkelijk was opgenomen in de bundel Vernieuwingen uit 1928. Wie het gedicht leest kan zich best voorstellen dat het Nederlandsche Arbeidsfront, in 1942 op de puinhopen van een verloren gegane vakbeweging onder H.J. Woudenberg opgericht, gebruik wilde maken van de poëzie van Henriëtte Roland Holst, zeker van de regels:

O socialisme, nu moet ge weer leeren
te buigen voor een innerlijke macht
en thuis te raken ook in andre sferen
dan die, waarin g'uw groot werk hebt volbracht.

Nu moet g'u gaan bezinnen op de jaren
toen ge nog enkel een gedachte waart,
terugvinden den toon en de gebaren
van toen ge zwierft, een balling, over d'aard.

Ge moet inkeeren tot uw oorspronge' en
heenbuige' over de bronnen van uw wezen,
dáárvan te drinken, al 't and're vergeten

Ge moet vullen Uw uitgeputte longen
met zuiverder lucht dan die van de heeten
rumoerge steden: dan zult ge genezen.
Roland Holst had dit sonnet wel geheel anders bedoeld dan het Nederlandsche Arbeidsfront suggereerde. Geen wending naar het nationaal-socialisme, maar een blik naar de liefde. Zo had ze het bedoeld toen ze het in 1928 schreef en in 1929 publiceerde als onderdeel van een bundel, waarin vijfentwintig kwatrijnen en vijfenzestig sonnetten. Ronald Spoor over de intenties van Henriëtte Roland Holst: ‘Henriëtte Roland Holst houdt in sonnet xxiii “O makkers die in uw sterke verbonden” de arbeiders voor, dat de strijd voor de geest in de arbeid net zo belangrijk is als voor meer loon. De heilige drift in de arbeiders (sonnet lvii) tegen de meesters moet ook de liefde vloeibaar maken in de arbeiders. In deze context moet haar sonnet xlix “O socialisme, nu moet ge weer leeren” verstaan worden. Het socialisme moet terug naar de liefde, die volgens de dichteres aan zijn oorsprong stond.’
De reactie van Henriëtte Roland Holst op het infame gedrag van het Nederlandsche Arbeidsfront, was niet mis te verstaan. Ze stelde een protest op, dat luidde:
‘De “Amsterdamsche Uitgeverij” heeft in samenwerking met het Ned. Arbeidsfront een mijner gedichten, voorkomend in de bundel “Vernieuwingen” en beginnend “O socialisme, nu moet ge weer leeren”, afgedrukt zonder mijn toestemming te vragen en zonder bronvermelding. Het is van plan om dit gedicht in de week van 1-6 Maart in alle kantoren van het Arbeidsfront op te hangen.
Ik protesteer hierbij tegen deze grove misleiding van het publiek.
Henriëtte Roland Holst.
Santpoort 26/2-43
Zegt het voort!’
Ze stuurde het protest naar haar uitgevers, de gebroeders W.L. en J. Brusse in Rotterdam met de mededeling, dat ze zou proberen het protest in De Tijd geplaatst te krijgen, ‘maar ik vrees, dat zij het niet durven plaatsen’. Die vrees was gegrond. Henriëtte Roland Holst had overigens nog meer pijlen op haar boog. Een week later schreef ze haar uitgevers: ‘De persoon die mij waarschuwde heeft het wetboek nagezien en raadt mij aan de zaak bij de politie aanhangig te maken, daar het Ned. Arbeidsfront vervolg- en strafbaar is.’
De uitgevers zullen het haar wel afgeraden hebben, want twee dagen later schreef ze: ‘Neen, ik geloof niet dat het indienen van een klacht bij de justitie eenig effect zal hebben. Maar het voordeel is toch, dat de schunnige praktijken van het Arbeidsfront onder de aandacht van het publiek gebracht worden’. Ronald Spoor tekent hierbij aan dat de verdere afloop van de geschiedenis onbekend is gebleven en zelfs niet is te achterhalen of het Nederlandsche Arbeidsfront het gedicht nog in haar kantoren heeft gehangen.
Niet lang daarna vergrepen de nationaal-socialisten zich opnieuw aan het werk van Henriëtte Roland Holst. Ditmaal ging het om het gedicht dat begon met de regel ‘Nu kwam de winter met zijn stille luimen’. Het was oorspronkelijk verschenen in de bundel De nieuwe geboort uit 1902. In latere drukken wijzigde Roland Holst het gedicht. De derde en vierde druk verschenen respectievelijk in 1913 en 1918. Deze versie annexeerden de nationaal-socialisten, zodat we in het Midwinterboek 1943, uitgegeven bij Uitgeverij Storm, de regels kunnen lezen:
Nu kwam de winter met zijn stille luimen
zooals hij in het Hollandsch laagland keert,
als de herfstwinden het gebied ontruimen:
hij laat het groen der weiden ongedeerd,

hij stort uit vlakke heemle' als uit een zeef
daglang de helderkleine dropp'len
wier zacht geruisch en regelmatig tokk'len
al de stem is van het natuur-geleef.

Nu gaan de deuren dicht en wij vereenen
door onze zinnen ons niet meer met haar
en beseffen zuiver dit vreemde eene:
er is iets eeuwigs tusschen ons en haar.

 Wat trok de nationaal-socialisten in dit gedicht aan om het te plaatsen in een bloemlezing, notabene door Reichsführer SS Heinrich Himmler ingeleid? Spoor heeft een antwoord: ‘In deze eerste twee kwatrijnen zou een nationaal-socialist de pool nationalisme van het nationaal-socialisme hebben kunnen herkennen, hoewel de Nederlandse SS dit nationale in een Groot-Germaans perspectief zag. In het laatste kwatrijn, met de slotregel “er is iets eeuwigs tusschen ons en haar”, is er sprake van een mystieke band met de natuur. Dit leverde een bruikbaar aanknopingspunt voor de vage SS-ideologie op.’
Het zou de nazi's altijd dwars blijven zitten dat de annexatie van Henriëtte Roland Holst nooit is gelukt. Toen ze vijfenzeventig jaar werd publiceerde het Algemeen Handelsblad op 22 december 1944 een artikel, niet ondertekend, maar vermoedelijk geschreven door Gerard Wijdeveld. Daarin werd bewondering uitgesproken voor ‘deze groot-menschelijke figuur, voor de dichteres, die in de kracht van haar leven, staande te midden van den politieken strijd van den dag, steeds weer de bezinning en bezieling wist te vinden om boven dien strijd uit, haar hoog hartstochtelijk en ontroerend lied te zingen’. Toch zat er een problematische kant aan haar dichterschap: ‘Het tragische conflict van geheel haar dichterlijk oeuvre - en ongetwijfeld ook van haar leven - bleef de tegenstelling tusschen haar zin voor het zuiver geestelijke en haar, even sterk bewogen, vrouwelijke gevoeligheid. Haar drang naar wijsgeerige abstractie deed haar een bevrediging vinden bij de nuchtere sociaal-democratie, zij zocht haar toevlucht bij het “orthodoxe” historisch-materialisme. Maar haar dichternatuur en haar vrouwelijk mededoogen vonden daarmee op den duur evenmin vrede. En toen in Sovjet-Rusland de theorie van het communisme bloedige werkelijkheid was geworden, wendde zij zich steeds meer af van zulk een misdadigen klassenstrijd, dien zij in haar in 1925 verschenen boekje “Communisme en Moraal” openlijk heeft veroordeeld.’ ‘Haar zuiverste poëzie zal wel altijd blijven die waarin zij, midden in den politieken strijd met al zijn ontgoochelingen en, voor een fijngevoelige en hoogbegaafde kunstenares als zij, bijna ondraaglijke platheden, steeds weer met zichzelf worstelt om uitkomst’, gaat het artikel verder en, gelukkig voor de schrijver, na deze beoordeling vindt hij gelijk de oplossing voor het probleem waarmee de nazi's zaten: waarom heeft Henriëtte Roland Holst niet onze kant gekozen? ‘Het tragische daarbij is, dat zij, toen ze eindelijk in een niet-materialistisch socialisme de oplossing ging zoeken, de kracht miste tot een algeheele zelfvernieuwing. Zij had waarschijnlijk te veel en te roekeloos zichzelf geofferd voor wat zij op later leeftijd moest verwerpen, om zich nóg eens met dezelfde bezieling aan het nieuwe te kunnen geven.’ Volgens de schrijver moet dat voor Henriëtte Roland Holst een groot probleem zijn geweest: ‘De bejaarde dichteres moet thans, het kàn bijna niet anders, verschrikkelijk eenzaam zijn geworden en ons past tegenover die eenzame ingekeerdheid slechts een eerbiedig bescheiden huldebetuiging.’ Het is opvallend dat deze hypocriete tekst vlak voor de definitieve ineenstorting van het nationaal-socialisme is geschreven, waar de indruk wordt gewekt dat de dichteres tragisch genoeg net de zegevierende boot heeft gemist en niet meer de kracht bezat tot de ‘algeheele zelfvernieuwing’.
Ook Henri Bruning had een zwak voor de dichteres. In zijn Gelaat der dichters uit 1944 bespreekt hij het in 1939 verschenen Poëtisch Appel, een bundel gedichten van Nederlandse schrijvers, gericht tegen het fascisme. Over Henriëtte Roland Holst stelt hij echter: ‘De eenige uitzondering was Henriëtte Roland Holst's slotkoor uit “Kinderen van den Geest”, dat zich als een eenzaam bergmassief, grootsch en prachtig, boven het niveau van den rest verhief, doch dit gedicht had met de opzet van genoemd appel niets uitstaande.’

C.S. Adama van Scheltema -- De rooden roepen!

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
bwsa
dbnl
gedichten








[Op de wijs van De Internationale?]


De rooden roepen!

Marschlied.

Komt tot ons, kindren dezer dagen,
Komt tot ons, die in donker lijdt,
Helpt ons het menschenlot te dragen
In 't licht van beter menschlijkheid!
Wij zijn haar opgestane knechten,
Wij zijn haar daverende roep,
Wij zijn die voor haar toekomst vechten,
Wij zijn haar oude roode troep!
Voort voort dan kameraden!
Omhoog de wapperende vaan,
Omhoog uw hart, uw drang tot daden -
Breekt baan! breekt baan!

Keert tot ons, kindren dezer tijden,
Keert tot ons licht uw doof gelaat,
Het ideaal waarvoor wij strijden
Behoeft uw hand, uw hart, uw daad!
Wij zijn het vuur, wij zijn de smeden,
Wij zijn het wapen en de strijd
Wij zijn de brekers van het heden,
Wij zijn de bouwers van den tijd!
Voort voort dan kameraden!
Roept over aarde vrijheids naam,
Aaneengeschouderd, vastberaden -
Te zaam! te zaam!

Komt allen, die uw kleine wegen
Gebogen in den blinde gaat,
Deelt onzen strijd, deelt onze zege -
De rooden roepen, kameraad!
Wij zijn de akker en de vore,
Wij zijn de ploegers en het paard,
Wij zijn de zaaiers van het koren,
Wij zijn het ruischend graan op aard!
Voort voort dan kameraden!
Geen macht, die onze macht meer stuit,
Omhoog het vaandel der gesmaden -
Vooruit! vooruit!


C.S. Adama van Scheltema (1877-1924)
uit: De keerende kudde (1920)






• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster