zondag 16 december 2018

Jan Engelman -- Over het gras

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

bwn
wikipedia
dbnl
schrijversinfo
gedichten







Over het gras

Over het gras en over het water
dwaal ik achter de beminde
die ik vroeg en die ik later,
die ik nimmer, nimmer vinde.

Smalle schelpen zijn haar handen
om een eeuwge zee te hooren,
in zijn wieg en broze wanden
zingt haar hart mijn wee verloren.

Handen die mijn hoofd niet koelen
met hun sneeuw, de lichte, zachte.
Hartklop die ik niet zal voelen
onder stergoud, al de nachten.

Over het gras en over het water
dwaal ik achter de beminde,
tot ik aanzie - later, later,
in een licht dat mij hervinde.


Jan Engelman (1900-1972)
uit: Tuin van Eros (1932)





• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 15 december 2018

Jan Engelman -- Echternach

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

bwn
wikipedia
dbnl
schrijversinfo
gedichten







Echternach

Lucifer spreekt

Daar ligt hij*, prevelend de smeekgebeden
die men hem voorzegt en hij heeft een lach
in zijnen baard, al overstroomd van vrede
die zingt uit ied'ren steen van Echternach.

'k Heb mijn vernuft ten einde spits geslepen,
geen listig middel liet ik onbeproefd,
naar nergens heb ik dezen sant gegrepen
in zijnen geest, die enkel God behoeft.

Als ik hem op dit sterfbed kon verderven,
deed twijf'len, één seconde, aan zijn Heer,
'k liet duizend slechte papen rustig erven
den hemel, dien ik zelf met smart ontbeer.

'k Heb zóóveel macht uit d'Aanvangsbron ontvangen
dat ied're ziel mij toeschijnt als een prooi,
maar zielen die 'k het liefste zou verlangen
zijn zielen die ontsnappen uit mijn kooi.


Jan Engelman (1900-1972)
uit: Sint Willibrord (1939)


* Sint-Willibrord


• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 8 december 2018

Hélène Swarth -- De schim van mijn hond

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
wat gedichten
dbnl
historici
graf







De schim van mijn hond

Ik lag en wachtte, stil lijk in mijn graf,
En bad den slaap zijn koelen zegen af.

Ik lag te peinzen aan mijn trouwen hond,
Die sliep nu eenzaam in den kouden grond.

Plots hoorde ik zacht de tuindeur opengaan -
Ik lag verlamd, van beven bang bevaên.

O stil maar! 't is een welbekende stap
Van donzen pootjes tripplende óp de trap.

En weer een deur, die heimlijk opensluit -
O 't is mijn hond, die sloop zijn grafkuil uit.

O zeker dreef de koû van 't graf mijn hond
Naar 't veilig plekje, waar zijn mandje stond.

O zeker dreef de dorst van 't graf mijn hond
Naar de eigen kamer, waar hij water vond.

- ‘O zoete ziel! o zieltje! ben je daar?
Je mandje is weg, geen water staat er klaar.

Ik wist het niet dat je zou komen weer,
'k Had wel gezorgd dat je al vondt als weleer.

Ik kán niet opstaan, 'k lig verlamd van schrik,
Maar 'k wil je helpen, wacht - éen oogenblik.

Ik wil verwinnen 't niet waarin ik zonk!’ -
Doch duidlijk hoorde ik dat mijn hondje dronk.

Hij dronk - en zuchtte - en sloop de trap weer af -
En ging heel zoet weer slapen in zijn graf.


Hélène Swarth (1859-1941)
uit: Bleeke luchten (1909)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Hélène Swarth -- Voor mijn hond

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
wat gedichten
dbnl
historici
graf







Voor mijn hond

Ik kan u niet de onsterflijkheid beloven,
O zachte ziel van mijn gestorven hond!
Niet plante' een kruis, het teeken van den bond
Tussche' aarde en hemel, triomfantlijk boven
Uw arme groeve in ongewijden grond.
Het eeuwig heil waar stervende' aan gelooven
Is niet voor u - uw teeder leven dooven
Kwam dood, geen engel, die een God u zond.
Waarom, mijn hond, moest gij van lijden beven,
Zonder de hoop, die stervenswee vergoedt?
Doch in mijn liefde zal uw liefde leven,
O kleine schim! zoolang ik leven moet.
En blauwe bloemen zal mijn trouw u geven
En stille tranen, heimlijk droeve en zoet.


Hélène Swarth (1859-1941)
uit: Bleeke luchten (1909)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 1 december 2018

Hans Andreus -- Het koude jaar van de jeugd

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
npe
leestafel








Kinderlijk snel kwetsbaar, vrijwillig alleen, hooghartig,
ik het zand zeefde op juwelen en goudstof;
ik wist wat de groene en bruine wieren voorzagen
en ik wist dat ik de zee verstond.

Met golven kon de zee de onrust vangen.
Enkele vogels hoorden daarbij.
De wolken ontvluchtten hun stemmen,
scherp van eenzaamheid.

Ik wist bijna niets van vreugde;
eerst later gaf de lente mij Goden.
En nu nog hoor ik de vissen spreken
en schrijft mijn hand van het land tot de einder.

           (Het koude jaar van de jeugd)


Hans Andreus (1926-1977)
uit: Schilderkunst (1954)


• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Hans Andreus -- Vroeger

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
npe
leestafel








Wijnbevlekt - mag ik zo kinderen noemen,
knapen van lust en parende maagden?
Zondig en onschuldig, flonkerde het leven.
Het was dromerig, somber en sterk.

Dacht ik hieraan, een knaap gevangen,
minachtend metend het woord der weldenkenden?
Leefde ik, temidden van een jeugd als vee, zo,
de slotenmakers der komende jaren?

Ik leefde in vensters, bereed vogels, ving lippen.
Ik zeilde drie boten. Zij zou jong sterven.
Eenzaamheid, zelfbesef, dreven mij verder.
Ik zocht de lucht; een bevroren onderwereld vond ik.

                            (Vroeger)


Hans Andreus (1926-1977)
uit: Schilderkunst (1954)


• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 24 november 2018

A. Roland Holst -- Vergankelijkheid

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
letterkundig museum
citaten








Vergankelijkheid

Waar 't najaar ritselt door de schemering
daar vonden zij elkaar, en mijmrend stonden
zij hart aan hart, tot hij zijn hoofd neerhing
naar haar geheven weemoed - en toen vonden
de roode droefenissen van hun monden
elkaar, bedwelmend, in één duizeling ...

Eindelijk weken uit die duizeling
langzaam de droefenissen van hun monden;
hij hief zijn hoofd, haar weemoed neeg, elk ging
eenzaam weer heen, en waar ze elkander vonden,
en waar zij, hart aan hart, mond aan mond, stonden,
ritselt het najaar door de schemering.


A. Roland Holst (1888-1976)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

A. Roland Holst -- Voorzang

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
letterkundig museum
citaten








Voorzang

Het najaar waait de duisterende landen
regenend over, en oneindig groot
zijn de verlatenheden van den dood.
Bleek schuimt de zee over de lage stranden.

En aan het raam, denkend aan al wat vlood,
hoor ik de klacht dier eeuwen om mijn wanden.
De laatste daad viel uit mijn moede handen:
ik zie hen bleek en roerloos in mijn schoot.

Laten wij niet meer hopen, laten wij
nimmermeer smeken, en o, niet meer smaden -
Dit is het eind, het duisterend getij
van lage wolken en de storm der bladen.
Uit onze handen zijn de laatste daden
gevallen, en de regen waait voorbij.


A. Roland Holst (1888-1976)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

dinsdag 20 november 2018

Sybren Polet -- Vertrouwdheid van een wezensvreemde











































Vertrouwdheid van een wezensvreemde

De onzichtbare hand
                             zichtbaar gemaakt.
En wierp snel een blik op zijn eigen hand
als op de handelende hand van een vreemde.

Naast hem een wandelend wezenloos wezen,
gehuld in een waas van persoonlijkheid,
waarin de zich langzaam vormende ogen
met de meerdere onbestemde pupillen.

Erin blikkend was als het duiken
                               in een verborgen onorde
van duizelingwekkende blikpunten,
                                                         fantoompijn
opwekkend in de eigen knipperende pupillen.

Erin blikken is als het verzinken
                                 in een duistere rede.

                               *

Iedere knipoog een andere realiteit:
die van een vertrouwde wezensvreemde.


Sybren Polet (1924-2015)
uit: Zijnsvariaties • Verbovelden (2018)

maandag 19 november 2018

Grappen, wijn, volgehouden mensenhaat en poëzie

Nu verschenen: Grappen, wijn, volgehouden mensenhaat en poëzie, een bundel met sonnetten van 14 bekende Nederlandse en Vlaamse dichteressen – de eerste papieren uitgave van Laurens Jz. Coster.



























• Dit mooi (door Studio Het Mes) vormgegeven boekje kost € 15 (incl. porto, prijs alleen voor Nederland). Bestellen? Stuur een e-mail naar eon@planet.nl. 



























• In het boekje staan de 14 gedichten die de afsluiting vormden van Marc van Oostendorps sonnettenproject, en die de afgelopen maanden ook hier bij Coster te lezen waren. Met gedichten van Lieke Marsman, Delphine Lecompte, Mieke van Zonneveld, Hester Knibbe, Elly de Waard, Sasja Janssen, Ana Roelofs, Dewi de Nijs Bik, Maria Barnas, Astrid Lampe, Ester Naomi Perquin, Eva Gerlach, Charlotte Van den Broeck en Radna Fabias.

zondag 18 november 2018

Bert Decorte -- Clos Lamarzelle

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
wikipedia
biobiblio
necrologie








Clos Lamarzelle

Clos Lamarzelle dat is een huis,
een groot landhuis langs de Brusselse baan,
niet ver van de brouwerij 'De Spanuit',
die elke goede drinker weet staan.

In dit landhuis wonen wijnhandelaars,
maar daarvan is geen spraak in dit lied,
want wijn brengt het hoofd maar in de wind,
zowel als 't bier dat je binnengiet;
maar in dat huis woonde ook een kind.
Mijn vrouw, waarom heb jij verdriet?

Clos Lamarzelle, daar woonde een kind
met ogen als wijn zo diep en donker ...
De wereld is groot en geweldig de wind,
maar kinderen zijn als het geflonker
van sterren die staan of stoeien gaan
langs de zomernachtelijke hemelbaan.

Daar woonde een kind dat wij alle dagen
met de morgentram naar school rijden zagen,
maar nu zien wij dat kind niet meer.
We zitten dagelijks in de tram
maar nimmer zagen wij vrouw of man
die voor het graf een kaartje nam

Want je maakt die reis zonder betalen
al ken je het duister reisplan niet goed;
Hij zal je aan je deur komen halen
en voert je direct waar je wezen moet.

Hij komt voorbij langs Clos Lamarzelle
en wie hij daar hebben wil moet mee ...
't Helpt niet hem smoesjes te vertellen;
de weerspannigste wordt voor hem gedwee

Hij is een onvermurwbare wattman*,
hij remt niet om een glas bier of wijn.
Er is slechts de remedie: dat men
altijd moet op zijn hoede zijn.
Want, biedt gij hem ook alle schatten,
hij doet geen water bij zijn wijn.

Clos Lamarzelle dat is een huis,
een landhuis langs de Brusselse baan ...
Het is niet ver naar de Grote Spanuit,
die onverwacht op ons spoor komt staan.


Bert Decorte (1915-2009)



* wattman = trambestuurder


• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 11 november 2018

Constantijn Huygens -- Sondagh

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
wikipedia
dbnl









Sondagh.

Is 't Sabbath-dagh, mijn Ziel, of Sondagh? geen van tween.
De Sabbath is voorby met zijne dienstbaerheden:
En de Son die ick sie scheen gisteren als heden.
Maer, die ick niet en sie en schijnt niet soo se scheen.
Son, die ick niet en sie als door mijn' sonden heen.
Soon Gods, die desen dagh het aerdrijck weer betreedden,
Fier als een Bruydegom ter loop-baen ingereden,
'k Sie Sondagh sonder eynd door dijne wonden heen.
't Zy dan oock Sondagh nu, men mach 't Gods Soon-dagh noemen,
Ia, en Gods Soen-dagh toe. Maer, laet ick ons verdoemen,
Waer ick van dryen gae, ick vind ons in de schuld.
God Son, God Soon, God Soen, hoe langh duert dijn geduld?
Hoe langhe lijdt ghy, Heer, dijn' Soon-dagh, Soen-dagh, Sondagh,
Ondanckbaerlick verspilt, verspeelt, verspelt in Sond-dagh?


Constantijn Huygens (1596-1687)
uit: Heilighe dagen (1645)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 10 november 2018

Pierre Kemp -- Rood I & Rood II

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
wikipedia
dbnl









Rood I

De menschen zien het niet, hoe ik blijf staan
voor een bijzonder rood. Ik kan er niet vandaan.
Het wordt al grooter naar ik het bekijk.
Het wordt al dieper naar ik meer wijk.
Rood, waarom zijt gij geen wezen, niet vrouw, noch man,
maar dat ik toch mijn bleeke handen geven kan?


*


Rood II

Het wordt mij een kwellende gedachte
al te oud te zijn voor rood.
Op platen zoek ik of oude mannen in 't rood daar wachten
op den dood.
Er zijn er nog wel met roode dassen
op verbeeldingen van den eersten Mei.
Is de strijd van de klassen
in dezen vorm ook al niet voorbij?
Er zijn er nog wel met roode linten
om een strooien hoed,
maar stroo staat niet meer bij mijn tint en
ook niet meer bij mijn gemoed.
Er is over heel mijn wezen een stemming van vilt,
die ik nooit heb gewild.


Pierre Kemp (1886-1967)
uit: Transitieven en immobielen (1940)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 4 november 2018

Turing-prijs 2014 - Ruth Lasters en Laurens Hoevenaren

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

•• In 2014 kende de Turing-wedstrijd twee winnaarsRuth Lasters en Laurens Hoevenaren –  omdat de jury (Ingmar Heytze, Philip Hoorne, Joke Hermsen en Anne Vegter) het niet eens kon worden over wie van de twee de eerste prijs verdiende. Het zijn twee gedichten die wat lastig te vergelijken zijn.
De Coster-abonnees werd vier jaar later gevraagd het pleit te beslechten, waarna toch wel verrassend een grote meerderheid de voorkeur gaf aan het gedicht van Laurens Hoevenaren.



Witlof

De afzonderlijke oerknallen van
dingen, het (ontstaans)eureka van sorbet, papier, de slede, radio-

golven, de dasknoop, het elektron, poedersuiker. Was het
in stolpen maar ergens bewaard. Grote glazen reservoirs

waaronder men dan bij verwonderingverlies, bij bovenmatig balen
inhaleren kon het prilste, prettigste begrippen-

begin, ontdekkingsenthousiasme.
Dan in zo’n stolp met jou te staan, diep in te ademen de kick

van de vondst van wat wij daarna dan verzoend en -strengeld
weken aten: rauwe, bleke losgewoelde ledematen van

de aarde.


Ruth Lasters (1979)


De zotte Charlotte

Op kousenvoeten sluip ik naar het dagverblijf
– ook ’s nachts blijf ik gekleed als dame –
en zie het licht achter de tralieramen
dat alle zinsbegoocheling verdrijft.

Ik tel de dagen, schrijf ze in mijn waaier
met tekenen die niemand lezen kan of zal.
Mijn geest wordt alle dagen taaier
al voeren ze me gif en slachtafval.

Het enige bezoek is van mijn gouvernante.
Ik vraag haar steeds een jurk met diep decolleté;
ze brengt alleen borduurwerk voor me mee
en nooit een groet van oom en tante.

En als ik bij het weggaan vraag:
‘Was het een jongen of een meisje, leeft het nog?’
dan mompelt ze plots heel erg vaag
en zegt alleen: ‘Ach kindje toch.’


Laurens Hoevenaren (1960)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Jan Greshoff -- Herfstschemering

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
wikipedia
historici.nl
115 citaten







Herfstschemering

.... ces calmes retraites qui sont comme
les antichambres de la mort...
Albert Samain.

De schemeravond brengt in alle dingen
En om de zwijgzaam-late menschen heen
Een parelgrijs, geluidenloos geween,
Het is een avond dat geen voog'len zingen;

Het is een avond dat geen voog'len kweelen;
Daar is geen vreugdigheid ter wereld meer
En ieder peinst op 't nooit-vergeten zeer
Een moeden avond als de blaadren geelen;

Een moeden avond als de blaadren goude
In 't oud en schamel-stervend herfst-seizoen....
Wat kan een dolend mensch dan méérder doen
Dan stil-verdroefd wat van een ander houden,

Dan stil-verdroefd eene andere ziel beminnen
En peinzen aan den winter en den nacht,
Die beide komen éér hij hen verwacht;
Of - angstig-stil een vreugdig lied beginnen?


Jan Greshoff (1888-1971)
uit: Aan den verlaten vijver (1909)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 28 oktober 2018

Wilbert Cornelissen -- drie gedichten

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

in memoriam
dbnl
recensie



• foto: merlijn doomernik






• Wilbert Cornelissen overleed op 19 oktober jl. Eind mei verscheen zijn vierde bundel Elke dag een / proefsleuven, in feite een bloemlezing uit de 3417 gedichten die hij (‘elke dag een’) schreef tussen 2007 en 2016.



Stokken van dienst

de stok in huis, de stok achter het huis,
de stok op zolder, achter de deur

de stok van dienst, de zitstok, de wandelstok,
de steek- en scheldstok, slastok,

de boomstok, de ga- en stastok,
de stok in de hand, de stok tussen de benen,

om mee te balanceren, de stok op het puntje
van je neus, de stok op de snijplank,

in de broodmand, de tik- en de takstok,
de tiktakstok voor gevorderden, de afhamerstok,

de dirigeer- en streelstok, het ijscostokje
– vergeet de eetstokjes niet


*


Proustzeep

je bent anders zo verschrikkelijk zuinig met de kruimel,
de geurmolecuul,

of delicaat met een geluid, het tikken van bestek op
een porseleinen bord, of een beweging,

het (bijna) struikelen over een tegel;
Proust pakt één draad en trekt er heel voorzichtig aan;

hij mag nu even niet afbreken,
het verhaal moet in zijn geheel worden verteld;

Proust, de visser, Proust, de jager;
er is ook een tussentijd onverborgen in de dingen,

waartoe je wel eerst een tijdvreter nodig hebt,
een soort zeep dat verbanden uitwist,

dat je uit het heden tilt,
laat zweven met het overzicht van het verleden,

je wast
voordat je zelf gewassen wordt


*


Poëzie minus de dans

ze hadden zanger willen zijn
in een band, eigenlijk,

de dichters, gedragen door
muziek uit de ondergrond;

het ritme daagt in de verte,
komt aan in het zitvlees

waar het resoneert;
'dichters dansen niet'

zeggen ze met een knipoog
die zwaar in het slot valt:

dichters dansen niet,
want zouden ze dansen,

wat zou er nog te dichten
overblijven?


Wilbert Cornelissen (1958-2018)
uit: Elke dag een / proefsleuven (2018)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 27 oktober 2018

Jacqueline van der Waals -- Ik weet wel, dat ik trotsch ben

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
werken
bwn
schrijversinfo







Ik weet wel, dat ik trotsch ben. Ach ik zal
Altijd hoogmoedig zijn; ook, waar ik graag
Mijn schuld belijdende, vergeving vraag
Voor menschen. Ook, wanneer ik nederval

In schuldbesef, mij bitterder dan gal,
En God mijn onmacht en de bittre plaag
Van eigen schuld en eigen zwakheid klaag -
Ook dan ben ik hoogmoedig, dan vooral.

Want zou ik met het ongemunt metaal
Van woorden, waar ik noode mee betaal,
Mijn schuld voldoen, indien mijn hart verdroeg
In schuld te zijn? Zou ik, voor 't aanschijn Gods
Zóó diep mijn schuld gevoelen, zoo mijn trots
Niet altijd naar het allerhoogste vroeg?


Jacqueline van der Waals (1868-1922)
uit: Gebroken kleuren (1939)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Jacqueline van der Waals -- Liefdesliedje

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
dbnl
werken
bwn
schrijversinfo







Liefdesliedje

Mijn liefste, waar we beiden zijn,
Daar zijn we met ons bei,
Al de andre menschen, die er zijn,
Ze zijn er niet voor mij.
Ze lachen wel en praten wat,
Ze komen wel en gaan,
Maar doen ze iets of laten dat,
Het komt er niets op aan.

De andre menschen om ons heen,
Zijn ook wel lief en goed,
Maar ik bekommer mij alleen
Om wat jij zegt en doet.
Ik glimlach maar en houd mij stil,
Dit roezig stemgegons,
Waar ieder wat beweren wil,
Wat is het, lief, voor ons?


Jacqueline van der Waals (1868-1922)
uit: Gebroken kleuren (1939)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 21 oktober 2018

Hélène Swarth -- Herfstrood

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
wat gedichten
dbnl
historici
graf

• portret: rosa spanjaard





Herfstrood

In rouwzwart groen een vroolijk vlekje rood:
Een blozend dak, een gladiolusvlam,
Een rozige appel of een hanekam,
Zal dat mij troosten over zomerdood?

O tragisch traag laat vallen van den stam
Scharlaken bladen in de bruine sloot
De wilde wingerd, of in gulpen vloot
Zijn bloed, gelaten najaars-offerlam.

Een huivrende angst bevangt me en jaagt mij voort,
Grijpt bij de keel me en steelt mijn levensmoed.

In 't Westen praalt een karmozijnen poort,
Waarachter 'k misdrijf, vreemd en wreed, vermoed.

De boze oktober heeft de Zon vermoord;
Zijn zwaard is rood, zijn mantel druipt van bloed.


Hélène Swarth (1859-1941)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 20 oktober 2018

Hélène Swarth -- Herfstboom

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
wat gedichten
dbnl
historici
graf

• portret: rosa spanjaard





Herfstboom

Ik weet een boom, die staat alleen te sterven,
Zijn ijle twijgen spreidende op de luchten,
Als vleuglen van een reuzevogel: - vluchten
Wil hij van de aarde, waar hij vreugd moet derven.

O teedre boom, versmadend zware vruchten
En bonte oranje en incarnate verven!
Etherisch licht, als bleeke veedren, zwerven
Uw broze loovren heen op windezuchten.

O boom! ik voel uw bladerval doorbeven
Mijn droomenblauw, als droeve erinneringen.
Ik voel verwant uw leven en mijn leven.

Ik breid als gij mijn armen uit tot zwingen,
Ik kan er nooit ten hemel heen mee streven:
't Zijn donkre wortlen, die mijn wil bedwingen.


Hélène Swarth (1859-1941)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 17 oktober 2018

Gaston Burssens -- Ode aan Yvette

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
• dbnl
• schrijversgewijs









Ode aan Yvette (5)

Eens waren wij zo wijd geraakt
Waar al wat bewoog door de wind werd opgenomen
Dat alles wat wij in een droom hebben geslaakt
Verwaaide door de spleten van de slome
En vreemde liefdes van voorheen
O jee wij dansten op één been
Maar dansten weldra weer op beide benen
Toen wij de tocht of liever neen
Toen wij de spleten in de stenen
Dicht konden maken van boven naar onder
Met een gedicht over het wonder
Dat zich voltrok

De liefde naast de wind zat schrijlings op de nok


*


Ode aan Yvette (11)

Het vroor ijsschollen op de Schelde
De meeuwen zwalpten boven onze tuin
Je strooide brood en vis en bijna schonk je wijn
Aan de vogels die je hun leed vertelden
In 't struikgewas
Het is mij meer gebeurd maar zelden
Dat ik de wijn moest drinken die voor anderen was
Om te veranderen van beeld in held en
Van held in rat
(Zoals de Reus uit De gelaarsde Kat)
Maar ditmaal was ik reus gebleven
Doch reus of rat om 't even
Je was mij vóór met veel meer wensen
Dan ik al had

Je was een sprookje toen voor grote mensen


*


Ode aan Yvette (14)

Scarlatti sonatine clavecimbel
De kamer luisterend met onze oren
Je voorhoofd langs één enkele rimpel
Denkt fronsend aan de dingen die behoren
Tot de verrukking in de almacht der muziek
Ik glimlach om je komische mimiek
Als ik bemerk dat je bevreesd bent
Voor al de almacht die je eens geweest bent
En denkt niet meer te zijn
Het is zo (h)eerlijk soms zich te vergissen
Om dan alweer te denken en te gissen
Wat voor geluid muziek mag zijn
Want er is ook muziek die van la vie en rose
Literatuur littérature avant toute chose

Als al de rest muziek moet zijn


Gaston Burssens (1896-1965)
uit: Ode aan Yvette




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

maandag 15 oktober 2018

Paul Rodenko -- Wandeling & Geen wind

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

wikipedia
npe
paar gedichten
dbnl
citaten







Wandeling

De dag is groot en traag
en van een oud geslacht
maar ergens ligt de nacht
in hinderlaag

Verlaat en afgezakt
lijkt nu ons gaan door stille straten
de huizen staan verpakt
als koffers in dépôt
het groene van een cactus is alleengelaten

Geen spiegels schragen onze gang
de ruiten zijn verdekt en blind
je hand ligt als een schaakstuk in mijn hand
ver klinkt het schreien van een kind
je mond beweegt verschrikt
je woorden wapperen
als witte hemden in de wind

Hoe komt het kluwen van de zon ontward
wie heeft de tegels uitverteld
de angsten van het hart
zijn salamanders

Het uur blijft stom
waarom waarom
zijn alle dingen anders?


*


Geen wind

Geen wind.
Een kind
is over straat gelopen.
Een ver gerucht komt langs het raam gekropen.
Geen wind.
Een smalle schaduw is verlengd.

Geen wind.
Een kind
is over straat gelopen.
De horizon gaat als een schuifdeur open.

Een beeld valt om.
Een houten vogel slaat.
Wie heeft geschreeuwd?
                                        De kamer staat
op duizend poten van geluid.

De lamp zet uit.
Het venster klapwiekt zwaar.
Een man wijst nergens naar.
Zijn houterig gebaar
komt langzaam op ons toe.
Dan kraakt het middendoor.

Het licht is schraal.
Plots is het stil.

De verten spreken moeizaam in een vreemde taal.


Paul Rodenko (1920-1976)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zondag 14 oktober 2018

Piet Gerbrandy -- twee gedichten

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

kb
dbnl
wikipedia
atlas contact









Ik ga je niet bellen.
Ik leg niet mijn hand op je knie.
Ik stuur je geen zogenaamd informatieve berichten.
Ik vraag je niet mee naar de kroeg.
Ik wil mijn geboden niet tellen.
Ik mijd je blikken gelijk ook jij de mijne ontwijkt.
Ik bied niet aan je gevleugelde pijnrug te kneden.

Toen de mens met spreken begon leek dat in eerste instantie een verrijking voor
zijn leefomgeving omdat deze kon worden uitgebreid met wat er niet was maar
verlangd werd. Pas na de introductie van de negatie begon men in te zien dat met
het woord een Paard van Troje was binnengehaald.


Ik leen je geen encyclopedische anatomie van de neerslachtigheid.
Ik zal niet stoppen met drinken.
Ik laat mij niet verzoeken door je tongval.
Ik maak geen misbruik van mijn vertrouwensfunctie.
Ik eet niet altijd gezond om weer jong te worden.
Ik let neet steeds op je lippen als je praat.
Ik ga niet steeds toevallig naast je zitten.
Ik breng geen rangorde aan in mijn lijst van voornemens.
Ik negeer wat je doet met je borsten.
Ik laat mijn OBSESSIES niet doorgaan voor publicabel.


*


Nuttig en zoet zijn de nieuwe naturen.
Dieren en planten komen er veel voor.
Het regent er niet vaker of juist minder.
Alles is inheems.
De mensen die er lopen zijn meest blij
        of bloot of ongekapt of verongelijkt.

Zoom van het goor: duet van koekoek en vleesram.
Loofhoutwal: palet van anemoon en lijsterbessen.

Het is natuurlijk niet de bedoeling dat elders ONTWORTELDE stammen hun toe-
vlucht zoeken in gebieden die niet zonder slag of stoot een ecologisch evenwicht
hebben bereikt. Ook in de steden waken welstandscommissies immers over gevels
daken en kleuren van veilige speeltoestellen.


Kijk daar creperen vlekkerige hitjes.
Hoor daar verschalkt een havik een weeë duif.
De natuur is geen democratie.
Ruikt u die sloot? Zo zijn hier de processen.

Betrokkenen binnen en buiten het veld zijn voorzien van inspraakorganen.
De vogelaarhut kent interactieve hostessen.
Dit project werd mede mogelijk gemaakt.


Piet Gerbrandy (1958)
uit: Vloedlijnen (2018)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

Lode Ontrop -- twee sonnetten

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

anet
nevb
dbnl









Deemstering

Heur oogen hebben de avond voorbereid, -
heur oogen, starende met weiflend schromen
hoe tot der sterren schittring opgenomen
de avond rijst vol gepeins en eenzaamheid. -

Heur oogen hebben de avond voorbereid, -
en van een lang verlangen weêrgekomen,
plooit, als bezwijkend onder kalme droomen,
heur zacht gelaat tot rust van eeuwigheid.

Verlaten in de dag nu en vergeten
het woelig leven, en geen oogen meten
de diepen nacht waartoe dees avond leidt.

Alleen heur blikken turend henenvaren,
en verre steeds heur turende oogen staren
als twee gedachten, éénen dood geweid.


*


't Zijn werelden die van het leven branden,
't zijn volkeren die hoog als vlammen slaan,
en menschen, die met saâmgewrongen handen
en smachtende ooge', in vuur en vlam vergaan.

Daarbuiten is het stil van doode landen,
zwart-liggend naast elkaar; geen zon of maan
zendt licht over die aldóór-stille landen,
dood nu, wijl al hun schoon is heengegaan.

En toch ligt in die stilte dáár verzwolgen
wat eeuwen droegen als hun gloriemacht,
en door een heele menschheid werd aanbeden.

En 't wordt mij bang als 'k denk dat wij ééns volgen
de grootheid die daar zwijgt in eeuwgen nacht
van onbegrepen dood, - en duistren vrede.


Lode Ontrop (1875-1941)




• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

zaterdag 13 oktober 2018

Jeanne Reyneke van Stuwe -- Nazomer

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
literair nederland
wikipedia
damescompartiment
bwn







Nazomer

Hooge boomen toonen 't roode loover
Toomloos vroolijk zich onttooiend
Sprookjes-schoonheid zond zich strooiend
Ros en goud en donker-brons getoover

Zorgeloos heur mooi vergooiend,
Zonder schromen voor den boozen roover
Najaarsstorm, die duldt geen tooi, hoe poover....
Sterven, zóó door dood vermooiend,

Dat wel allen dùs hun dood verkozen:
Hooger dan in 't leven blozend,
Even slechts van 't vroolijk spel verpoozen,

En coquet met zefier koozend,
Als met vlinders vlug stoeit roode rooze....
Vluchtig, onbewust verbroozend....


Jeanne Reyneke van Stuwe (1874-1951)







• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

vrijdag 12 oktober 2018

Simon Vinkenoog -- Nocturne voor Herckenrath-Dory

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

dbnl
website
wikipedia
FB-herdenkingspagina
youtube







Nocturne voor Herckenrath-Dory*

Ik vind het woord noctiflore:
snachts bloeiend - opengaand
ik ken geen woord waaraan
ik mij zozeer herken
in dit boek vol woorden

(en zoals het voorwoord zegt
cette édition a environ cent
colonnes de texte de plus
que la précédente)

zelfs noctambule (slaapwandelaar
nachtbraker nachtpitje) moet
het nachtelijk onderspit delven
al maakt daarentegen
noctiluque (snachts lichtgevend)
weer een gerede kans
tot mijn liefkooswoorden
te gaan behoren

ik noctuelle (nachtvlinder)


Simon Vinkenoog (1928-2009)


* Frans woordenboek van C.R.C. Herckenrath en Albert Dory


Mooie woorden

Er zijn twee redenen waarom mensen woorden mooi vinden. De eerste heeft te maken met de buitenkant van het woord, met de klank en het ritme. Desalniettemin vinden veel mensen een mooi woord, net als minkukel en boterbabbelaar en wielewaal. Of balalaika. Veel mooier dan gracht, strottenhoofd, krijsen en schroothoop. Daar is verder niet zo veel zinnigs over te zeggen, hoewel er wel een paar wetmatigheden achter zitten. Hoe makkelijker een klank uit te spreken is, bijvoorbeeld, hoe prettiger we hem vinden. En daarom vinden we woorden met ‘open’ lettergrepen als la, no en mi welluidender dan woorden met moeilijk uit te spreken klankcombinaties met veel medeklinkers.

De tweede reden om een woord mooi te vinden is de betekenis. Het gevoel dat men erbij heeft. Daarom vindt iedereen liefde een mooi woord, en hoop en vrede en poes en konijntje. Dat gevoelsaspect kan het klankaspect overrulen: als je maar verliefd genoeg bent, kun je zelfs namen als Geurt of Bep de mooiste ter wereld vinden.

De woorden waar Simon Vinkenoog zich in bovenstaand gedicht zo opgetogen over toont, zitten een beetje in het overlappende gebied van ‘welluidend’ en ‘welluimend’. Noctiflore, noctiluque en noctuelle klinken redelijk mooi, maar het is zo te zien vooral hun betekenis waar nachtuil Vinkenoog zich door aangetrokken voelt. Zonder die betekenis had hij ze waarschijnlijk niet eens opgemerkt in al die “colonnes de texte”, en had hij wellicht, net als veel anderen, gekozen voor rocambolesque (‘ongelofelijk’), époustouflant (‘verbijsterend’) of ivresse (‘dronkenschap’).

Overigens, toen Vinkenoog in 2004 in Onze Taal naar zijn mooiste woord gevraagd werd, koos hij het woord appelboom – en u mag zelf verzinnen of dat vanwege de klank was, of om de betekenis. Of allebei.


• Raymond Noë





• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

donderdag 11 oktober 2018

Sasja Janssen -- Happy

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

website
youtube
poetry



• portret door lonneke stulen





Stil even, als onze taal happy is, dan ook onze daden
of is het juist andersom? Ja, als onze daden happy
zijn, dan onze kauwen, onze bomen, onze doden
jij en ik, geen ons is ons te veel. Natuurlijk hebben we
genoeg mankop voor vergetelheid, zo ken ik je weer.
Wat trillen mijn handen?

(Sasja Janssen, fragment uit ‘Happy’ – lees hier het hele gedicht)
De gedichten in de bundel Happy (2017) van Sasja Janssen gaan eigenlijk allemaal over taal: er wordt voortdurend verwezen naar woorden, en ook komt, als een grapje, in ieder gedicht wel ergens een Engels woord voor.

In de bundel staat ook een gedicht dat ‘Happy’ heet. Dat gedicht staat helemaal alleen in een afdeling met de titel ‘Als onze taal happy is, dan ook onze daden’. Dat is op zijn beurt dan weer een regel in het gedicht ‘Happy’. Dat gedicht beschrijft een treurige reis naar Roemenië. Waarom de ik in het gedicht daar nu per se naartoe moest is niet duidelijk, maar veel vreugde lijkt ze er niet te hebben beleefd. De bundel verwijst regelmatig naar huwelijksproblemen en die lijken ook hier een rol te spelen.

Het gedicht bestaat uit 18 strofes van ieder 6 regels. De zesde regel is steeds korter dan de eerdere, en daarom lijkt het gedicht als geheel wel op een ballade, een treurige, verwarde ballade. Zoals in deze strofe, die bijna een gedichtje op zichzelf is. De ik klampt zich vast aan de taal. Zou ze met die taal niet alles goed kunnen maken? Of moet je daarvoor, godbetert, toch ook eerst iets doen dat happy is? Kan onze taal van ons weer ons maken, en zelfs geen ons te veel?

Eerder in het gedicht schrijft de dichteres een paar regels die nog een ander licht werpen op die ‘happy taal’:
Geen groot probleem is het, al zijn de problemen slecht te overzien, maar zolang mijn zinnen happy worden zoals John Austin me leerde, doen mijn pennen het nog, zelfs daar in de spugende zon. Wist je dat Austin meer praatte dan hij schreef? Wat kan het je schelen en je bent er toch?
John Austin (1911-1960) was een Britse taalfilosoof die inderdaad sommige zinnen ‘happy’ noemde (soms gebruikte hij de uit het Latijn afkomstige term ‘felicitous’, dat hetzelfde betekent als ‘happy’): dat zijn huiselijk gezegd zinnen die precies passen in de situatie waarin ze gebruikt worden, zinnen die van toepassing zijn, zinnen die de situatie niet ineens heel raar maken.

Of hij echt meer praatte dan hij schreef? Het zal wel, want het geldt waarschijnlijk zelfs voor de ijverigste schrijver, en zelfs voor de dichteres, die alleen en ongelukkig met haar gezelschap, ook al is dat haar eigen gezin, geneigd is om dan maar happy zinnen op papier te zetten.

• Marc van Oostendorp





• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster

woensdag 10 oktober 2018

Menno Wigman -- Kaspar Hauser

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =


wikipedia
dbnl
kb
npe
leestafel
avondlog








                              Kaspar Hauser

                        Hier geen Natureingang.
   Geen beek van zilver, gouden zonlicht, zeikgedicht.
                        Hij gaf niet om de zon.

   Maar hoorde hij een klank, zag hij een vlam, dan greep
                        hij witheet met zijn hand.
   Soms stond hij heilig met een schilderij te praten

                        of plantte hij bezorgd
   een snijbloem in de aarde. Een kind van zeventien
                        met kelders in zijn ogen.

   Afkomst verduisterd. Mensen die hem willen doden.
                        Zijn onbemande mond
   die hulpeloos herhaalt wat hem was ingesproken:

                        ‘Ik wil een ruiter worden.’
   Meer wist hij niet. En wij, wij leerden Kaspar kijken,
                        wilden zijn hoofd met Duits

   verrijken, steenhard Duits dat al zijn schrik verdreef.
                        Maar het verklaarde niets.
   En bastaardprins of niet, gelukkig werd hij nooit.

                        En nu is Kaspar dood.
   En wij, wij leefden hem, beschreven hem in gloedvol
                        Duits dat niets doorzag.

   – Breek alle pennen stuk. Tuig elke letter af.
                        Er is geen taal die troost,
   geen woord dat bloost bij Kaspar en zijn hondendood.


                        Menno Wigman (1966-2018)



De begin dit jaar veel te vroeg overleden dichter Menno Wigman (vandaag zou hij 52 zijn geworden) vergeleek zichzelf graag met een stratenmaker. “Dat klinkt allesbehalve romantisch,” zei hij in 2003 in een interview in Onze Taal, “maar mijn werk komt soms gewoon neer op invullen.” De straatjes en stoepjes die hij op die manier legde, konden nogal uiteenlopende patronen hebben, maar altijd lagen zijn stenen nauwkeurig in het gelid. “Ik kies altijd een heel strakke vorm”, zei Wigman in datzelfde interview.
De aanleiding tot dat gesprek was het gedicht ‘Kaspar Hauser’, dat Wigman op verzoek speciaal voor Onze Taal geschreven had, en dat hij daarna opnam in zijn bundel Dit is mijn dag (2004). Hij had er een opvallend patroon voor gekozen: drieregelige strofen met afwisselend korte en lange regels. Wigman: “Ik vind het typografisch gezien erg mooi. Door die afwisseling van korte en lange regels is er flink wat lucht. Ik hou ook erg van veel wendingen in een gedicht, en daar dragen die korte regels natuurlijk aan bij. De zin loopt vaak door aan het einde van de regel, waardoor er kleine pauzes ontstaan die voor nadruk zorgen, maar ook voor variatie.”

Niet alleen de vórm van het gedicht is opmerkelijk, ook het onderwerp. Het moest over taal gaan – dat was tenminste het verzoek van Onze Taal –, maar het ging uiteindelijk over iemand die juist verstóken was van taal: Kaspar Hauser, een vondeling die in 1828 op ongeveer zeventienjarige leeftijd werd aangetroffen op een plein in Neurenberg, en die op dat moment weinig meer kon zeggen dan zijn eigen naam. Toen hij leerde spreken, werd duidelijk dat hij al die tijd opgesloten had gezeten in een kelder, en niet meer had gekregen dan water en brood. Waar Hauser vandaan kwam, bleef een mysterie. Het gerucht ging dat hij een kind was van een groothertog, en moest verdwijnen zodat een andere tak van de familie aan de macht kon komen. Er werden twee moordaanslagen op hem gepleegd, waarvan de tweede hem in 1833 fataal werd.
“Wat zo ten hemel schreiend is, is dat Hauser zo’n ontzettend onschuldig iemand was”, aldus Wigman. “Hij heeft nooit echt goed leren spreken, en zei voortdurend dingen als ‘Kaspar lief, Kaspar lief, niemand slecht doen.’ Hij spreekt me aan omdat hij een prachtig voorbeeld is van de ontoereikendheid van taal. Ook op taalgebied was hij natuurlijk een onbeschreven blad, en uit alle macht is geprobeerd om hem Duits te leren spreken en schrijven, maar dat is niet goed gelukt.”

Wigmans gedicht over Kaspar Hauser begint met een zogenoemde ‘Natureingang’: een natuurtafereel dat meteen de gemoedsgesteldheid van de dichter symboliseert. Of beter gezegd: het begint met de mededeling dat het daar níét mee begint. Wigman: “Dat is behalve paradoxaal ook een ironische knipoog naar het behoorlijk clichématige van zo’n Natureingang, die vooral voorkwam in de Romantiek, de tijd van Kaspar Hauser. Het slaat hier natuurlijk ook in de eerste plaats op Kaspar Hauser, die op een volkomen onnatuurlijke manier ingang tot de wereld vond.”
Wat volgt is een heel strak geordend typisch Wigman-gedicht, waarin zogezegd elke steen nauwkeurig op de juiste plaats ligt. Let er bijvoorbeeld op hoe de korte regels telkens uit drie jamben bestaan (een jambe is een onbeklemtoonde lettergreep gevolgd door een beklemtoonde), en de lange uit zes. En hoe Wigman daar soms van afwijkt, om een veelbetekenende nadruk te leggen – bijvoorbeeld in “Afkomst verduisterd. Mensen die hem willen doden.” Let ook op hoe hij in het mooie beeld “Een kind van zeventien / met kelders in zijn ogen” kind ook qua klank verbindt met kelder. En hoe hij in het net zo mooie “Zijn onbemande mond” iets dergelijks doet met onbemand en mond.

Al die afgewogen aandacht voor de vorm contrasteert in de slotstrofe nogal met de woede die daaruit spreekt: “Breek alle pennen stuk. Tuig elke letter af.” Wie erg kwaad is, vergeet juist meestal zijn woorden zorgvuldig te kiezen. Wigman: “Die woede is om zo te zeggen vooral inhoudelijk, ja – al draagt dat contrast er misschien juist toe bij dat dat bitse sterker naar voren komt. Ik hoop het, want ik wil graag dat mijn gedichten iets hards hebben, iets weerbarstigs. Ik heb een hekel aan het beeld dat poëzie maar wat zoetgevooisde rijmelarij is, vandaar ook dat ‘zeikgedicht’ in de eerste strofe. Het is voor mij ook een manier om me teweer te stellen tegen al te grote melancholie. Kaspar Hauser roept ook zo’n reactie op: woede over de mensen die hem zo’n hondenleven hebben bezorgd, maar ook over de taal, die uiteindelijk met lege handen staat.”

• Kees van der Zwan, eindredacteur Onze Taal


Het hele Onze Taal-interview met Menno Wigman is hier te lezen.







• Leest allemaal de Onze Taal. Of Zone 5300.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster