Jacob Cats -- Ik vond laatst enen vriend

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

* Deze week gedichten/liedjes uit Vieze liedjes uit de 17e en 18e eeuw, een bloemlezing met toelichtende tekst door Annemieke Houben.
* Meer info

* wikipedia
* dbnl
* KB
* letterkundig museum





Ik vond laatst enen vriend, die in zijn groene jaren
met ons was uitgereisd, en over zee gevaren.
Hij scheen in genen deel, gelijk hij eertijds plach
nadien hij bijster vreemd, en wonder deerlijk zag:

Zijn hoofd meest zonder haar, zijn neuze was gezonken,
zijn lippen zonder verf, zijn holle tanden stonken,
zijn handen blauw geplekt, zijn benen zonder kuit,
en dan een lelijk vocht kwam hem ten ogen uit.

Ik stond een wijl en keek, eer ik begon te spreken;
de man en zijn gelaat, was mij geheel ontleken.
‘Wel,’ zei ik op het laatst, ‘hoe zijt gij dus geschend?
Heb ik u niet weleer een ander mens gekend?

Waar is uw wakker lijf? Waar is uw vrolijk leven?
Waar is uw schone blos, uw rappe jeugd gebleven?
Waar is uw geestig oog, zo hel gelijk een vier?
Ach, van dit allemaal en vind ik niet een zier!’

Hij stond een lange tijd met neergeslagen hoofde,
geprikkeld in de geest, gelijk ik toen geloofde.
Ten leste kwam eruit: ‘Ik bidde, vraag het niet
wie mij de jeugd benam, of waar het is geschied;

al wat ik lijden moet, dat zijn verdiende plagen.
Eén woord, en dat genoeg, waartoe nauwkeurig vragen?’
De kat die overal de muil insteken wilt,
wordt op het laatst betrapt, en op de neus geknilt.


Jacob Cats (1577-1660)
uit: Spiegel van den ouden en nieuwen tyt (1657)



Jacob Cats gebruikte het schrikbeeld van de syfilislijder diverse keren in zijn oeuvre als waarschuwing tegen het leiden van een bandeloos leven. In het bovenstaande vers laat hij zijn verteller een besmette vriend tegenkomen. Deze is door de ziekte al zo hevig verminkt (sterk vermagerd, bijna kaal, zijn neus ligt in zijn gezicht verzonken, hij heeft etterende ogen en een sterk aangetast gebit) dat de verteller hem maar met moeite herkent. De beschreven symptomen zijn typisch voor onbehandelde syfilis.







• Speel het gedichtenspel

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Abonnees van Laurens Jz. Coster ontvangen iedere dag een gedicht per mail.
Aan- en afmelden: http://high5.nl/minimalist/?l=laurensjzcoster